In veel organisatie is men op zoek naar nieuwe organisatievormen, vormen die ruimte geven voor ontplooiing van medewerkers, het inspelen op de wensen van klanten en het inrichten van het werk zoals dat de uitvoerenden het beste lijkt en het beste past. De motor achter de experimenteren is een reactie op actuele kwalen, denk bijvoorbeeld aan de verstikkende bureaucratisering, en de nieuwe mogelijkheden van hogere opleidingsniveaus en digitaal kennisdelen en communiceren.
Een vaak gekozen oplossing is het omdraaien van de piramide. Dat betekent zoveel als dat het management het niet langer voor het zeggen heeft maar de organisatie en de medewerkers ondersteunt met dienend leiderschap.
In teams direct voor klanten werken
De bouwstenen van de omgekeerde piramide vormen teams. Deze teams werken zoveel mogelijk direct voor klanten; de teamleden beschikken samen over alle kwaliteiten en competenties om de klanten te bedienen als ook om op hun veranderende wensen in te spelen.
Zeggenschap ligt in het team; de leden nemen in gezamenlijk overleg besluiten en dragen samen verantwoordelijkheid.
Wat gaat de OR doen?
Als de piramide draait en de zeggenschap direct bij de medewerkers ligt, wat gebeurt er dan met de gekozen medezeggenschap? Is er nog een rol voor een medewerkers vertegenwoordigende medezeggenschap als de medewerkers zelf de zeggenschap hebben? Het antwoord is ‘ja’ en het antwoord is tweeledig.
De OR houdt toezicht
Het omkeren van de piramide is een radicale stap. Die stap gaat sommigen te ver. Sommige organisatie kiezen mengvormen, andere raken tijdens de verandering van het beoogde pad. De rol van de gekozen medezeggenschap is te onderzoeken en te controleren of het organisatiemodel werkt zoals het bedoeld is. De OR heeft niet langer medezeggenschap maar wordt toezichthouder op het zeggenschapsproces van de medewerkers. Dit toezicht kan de OR vorm geven door op bezoek te gaan bij teams en te checken hoe het gaat: zeggenschapsaudits. Andere elementen van de nieuwe rol kunnen zijn het opnemen van een hoofdstuk over de stand van de zeggenschap in het jaarverslag van de OR of het samen met de bestuurder instellen van een klachtencommissie voor zeggenschapsincidenten.
De OR bewaakt het overzicht
De focus van de teams is op hun klanten en op hun werkzaamheden voor die klanten. Naast binnen teams, zijn er ook thema’s die meerdere of alle teams raken, denk bijvoorbeeld aan de strategie van de organisatie of het contact met financiers en externe toezichthouders. Deze overkoepelende thema’s vergen een andere focus, namelijk de focus op het geheel. De gekozen medezeggenschap is bij uitstek gepositioneerd om deze thema’s te behandelen. Dit is dan ook de tweede rol van de OR bij de omgekeerde piramide.
Nieuwe uitdagingen
We leven we in interessante tijden in ‘organisatieland’. Nieuwe concepten voor organisaties worden uitgeprobeerd. De vooruitzichten zijn positief: meer ruimte voor ontplooiing, meer ruimte voor zelf organiseren, meer plezier en betekenis in werk en betere samenwerking. Die nieuwe concepten zijn uitdagend voor medewerkers, voor managers en voor de OR.
WissemaGroup
Shirley Mathoera, Paul Becht
Add comment